อาหารและการให้อาหารแพะ

         แพะสามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ด้วยการกินพืชอาหารหยาบคุณภาพต่ำได้ในสภาวะขาดแคลนอาหารหยาบ แพะสามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ด้วยการกินหญ้าตามธรรมชาติ หรือวัชพืชต่างๆ เพียงอย่างเดียวได้ แต่ในระยะอุ้มท้องเลี้ยงลูกและระยะเจริญเติบโตหลังหย่านมจนถึงก่อนผสมพันธุ์ แพะต้องการอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนะสูง ดังนั้นจึงจำเป็นต้องเสริมอาหารอื่นให้พอกับความต้องการเพื่อให้ได้ผลผลิตอย่างเต็มที่ ซึ่งวิธีการให้อาหารมีความแตกต่างกันไปตามวัตถุประสงค์ของผู้เลี้ยง

อาหารสำหรับแพะแบ่งออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ คือ อาหารหยาบ และอาหารข้น 

         อาหารหยาบ หมายถึง อาหารที่มีเยื่อใยสูงกว่า 18% มีลักษณะฟ่าม เบา ย่อยยาก ได้แก่ พวกพืชต่างๆ สัตว์ต้องกินเป็นจำนวนมากเพื่อให้ได้รับสารอาหารเพียงพอกับความต้องการของร่างกาย พืชตระกูลถั่วเป็นอาหารหยาบที่มีคุณค่าทางโภชนะสูงที่สุด คุณค่าทางโภชนะในอาหารหยาบขึ้นอยู่กับความสมบูรณ์ของดินที่ปลูก สภาพภูมิอากาศ และอายุพืชที่เก็บเกี่ยว ตลอดจนการเก็บรักษาหลังการเก็บเกี่ยวก่อนนำมาให้สัตว์กิน

         การให้อาหารประเภทหญ้า  ควรให้ปริมาณที่น้อยแต่บ่อยครั้ง เพื่อให้หญ้ามีลักษณะใหม่สดอยู่เสมอ ไม่ให้หญ้าครั้งละมากๆ จนทำให้หญ้าทับกันจนสัตว์กินไม่ทัน จะทำให้หญ้าเกิดกลิ่นอับ ไม่มีความน่ากิน และไม่ควรให้หญ้าที่เปียกชื้น เพราะอาจเป็นสาเหตุทำให้เกิดอาการท้องเสียได้  อาหารที่เหลือควรเก็บกวาดทิ้ง เพื่อป้องกันการสะสมของเชื้อโรค 

         อาหารข้น หมายถึง อาหารที่มีความเข้มข้นของโภชนะต่างๆ ต่อหน่วยน้ำหนักสูง แต่มีปริมาณเยื่อใยต่ำไม่เกิน 18% สามารถย่อยได้ง่าย สัตว์กินเพียงเล็กน้อยก็ได้สารอาหารที่ร่างกายดูดซึมนำไปใช้ประโยชน์ได้มาก

ความต้องการอาหารของแพะ

แพะเป็นสัตว์เคี้ยวเอื้องซึ่งมีกระเพาะหมักที่มีจุลินทรีย์อยู่ภายในทำหน้าที่ย่อยอาหาร ปกติแพะมีความต้องการอาหารหยาบ เช่น หญ้าสดต่างๆ ในปริมาณเฉลี่ยวันละประมาณร้อยละ 10 ของน้ำหนักตัว แพะต้องการน้ำและแร่ธาตุเสริมเป็นประจำ ส่วนความต้องการอาหารข้นของแพะมักให้ประมาณเฉลี่ยวันละ 0.5-1.0 กิโลกรัม หรือวันละ 1.5% ของน้ำหนักตัว แพะต้องการกินน้ำเฉลี่ยวันละประมาณ 5-9 ลิตร ความต้องการน้ำขึ้นอยู่กับสภาพอากาศของแต่ละพื้นที่ ชนิดของอาหารที่ให้ รวมถึงอายุ และระยะการให้ผลผลิตของแพะด้วย ซึ่งแพะที่กำลังให้ผลผลิตสูงจำเป็นต้องการน้ำในปริมาณที่สูงต่อวัน เราสามารถจำแนกความต้องการอาหารของแพะเป็นหมวดหมู่ดังนี้

1. ความต้องการน้ำ ถึงแม้ว่าแพะจะเป็นสัตว์ที่มีความสามารถในการอดน้ำได้เป็นเวลานาน แต่ผู้เลี้ยงจำเป็นต้องให้ความสำคัญกับเรื่องน้ำด้วยเช่นกัน โดยแพะต้องการน้ำสะอาดเพื่อการเจริญเติบโตและการสร้างผลผลิต ในตอนกลางวันแพะของไทยดื่มน้ำเฉลี่ยประมาณ 550 ซีซี. ซึ่งมากเป็นสี่เท่าของปริมาณน้ำที่กินในตอนกลางคืน (135 ซีซี.) หากเลี้ยงแพะแบบปล่อยแปลงความต้องการน้ำจะสูงกว่าการเลี้ยงแบบขังคอกประมาณ 2-3 เท่า หรือหากเลี้ยงแพะ ด้วยอาหารหยาบแห้ง หรือในวันที่อากาศร้อนจัด แพะ ควรได้รับน้ำอย่างน้อย 4-5 ส่วนของวัตถุแห้งที่กิน 1 ส่วน ดังนั้นควรจัดหาน้ำให้เพียงพอกับความต้องการของแพะประมาณวันละ 2 ลิตร แพะมักเลือกกินน้ำสะอาด ไม่ค้างในภาชนะจนมีกลิ่นเหม็น ไม่ชอบกินน้ำซึ่งมีสัตว์อื่นกินก่อนแล้ว ดังนั้นน้ำเลี้ยงแพะต้องสะอาด และเปลี่ยนน้ำอยู่บ่อยๆ จะทำให้แพะกินน้ำได้มากขึ้น โดยในช่วงฤดูร้อนน้ำที่ให้กับแพะควรเป็นน้ำที่มีอุณหภูมิต่ำ ไม่ชอบกินน้ำที่ตากแดดหรือมีอุณหภูมิสูง

2. การกินวัตถุแห้ง (dry matter intake: DMI) หมายถึง ปริมาณอาหารที่สัตว์ได้รับที่ปราศจากน้ำหนักของน้ำที่เป็นองค์ประกอบในอาหารที่ให้ ดังนั้นผู้เลี้ยงสัตว์จึงจำเป็นต้องทราบคุณสมบัติของอาหารที่ให้สัตว์กินด้วย โดยปริมาณการกินอาหารของแพะขึ้นอยู่กับพันธุ์ (เนื้อหรือนม) และสภาพแวดล้อมทั่วๆ ไปแพะนมในเขตหนาวอาจกินอาหารที่เป็นวัตถุแห้งถึง 5–6% ของน้ำหนักตัวแต่แพะนมในเขตร้อนจะกินวัตถุแห้งเพียง 4–5% ของน้ำหนักตัว แพะเนื้อในเขตร้อนจะกินวัตถุแห้งประมาณ 3% ของน้ำหนักตัว เป็นต้น โดยทั่วๆ ไปแพะที่หนัก 10–30 กิโลกรัมจะต้องการวัตถุแห้งอยู่ระหว่าง 400–1,200 กรัม/วัน โดยสัตว์ที่น้ำหนักมากกำลังเติบโตหรือกำลังให้นมย่อมต้องการวัตถุแห้งมากขึ้นด้วย

• แพะกินอาหารวัตถุแห้งคิดเป็นประมาณ 3% ของน้ำหนักตัว
• แพะรุ่นกินอาหารวัตถุแห้งคิดเป็นประมาณ 2.6% ของน้ำหนักตัว
• แพะระยะกำลังให้น้ำนมกินมากกว่าประมาณ 4-5% ของน้ำหนักตัว
• ระยะอุ้มท้องใกล้คลอดกินได้น้อยลง
• อาหารที่กิน 60% เป็นใบไม้และกิ่งอ่อน
• 40% เป็นไม้พุ่มและหญ้า

3. ความต้องการพลังงานโปรตีนและโภชนะอื่นๆ แพะต้องการพลังงานโปรตีนเพื่อการดำรงชีพ และการเจริญเติบโตการผลิตนมพลังงานในรูปของโภชนะย่อยได้รวม (TDN) สำหรับแพะที่หนัก 10–30 กิโลกรัม จะต้องการพลังงานในรูปโภชนะย่อยได้อยู่ระหว่าง 0.26–0.80 กก./วัน

4. ความต้องการแร่ธาตุ และวิตามิน แพะจำเป็นต้องได้รับแร่ธาตุและวิตามินสำหรับการดำรงชีพและการเจริญเติบโตตามความต้องการที่กำหนดแต่พืชอาหารสัตว์โดยทั่วไปมักจะมีแร่ธาตุอยู่ในระดับต่ำหรือขาดแร่ธาตุที่จำเป็นบางชนิดสำหรับแพะเสมอโดยเฉพาะการขาดธาตุแคลเซียมและฟอสฟอรัส แพะที่ขาดธาตุแคลเซียมและฟอสฟอรัสจะทำให้การเจริญเติบโตลดลงกว่าปกติกระดูกไม่แข็งแรง หรืออ่อนแอต่อโรคบางชนิด ดังนั้นจึงควรให้แร่ธาตุชนิดนี้โดยการเติมลงไปในอาหาร หรือผสม หรือวางให้กินอย่างอิสระ แหล่งที่มาของแร่ธาตุแคลเซียมและฟอสฟอรัส คือกระดูกป่นเปลือกหอยป่นและเกลือแกง เป็นต้น